การจัดการความรู้
Knowledge Management
👉 ความหมายการจัดการความรู้
- The World Bank : เป็นการรวบรวมวิธีปฏิบัติขององค์กรและกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับ การสร้าง การนำมาใช้ และเผยแพร่ความรู้และบริบทต่างๆ ทีเกี่ยวข้องกับการดำเนินธุรกิจ
- European Foundation for Quality Management(EFQM): วิธีการจัดการความรู้เป็นกลยุทธ์และกระบวนการในการจำแนกจัดหาและนำความรู้มาใช้ประโยชน์ เพื่อช่วยให้องค์กรประสบความสำเร็จตามเป้าหมายที่ตั้งไว้
- นพ.วิจารณ์ พานิช: กระบวนการที!ดำเนินการร่วมกันโดยผู้ปฏิบัติงานในองค์กรหรือหน่วยงานย่อยขององค์กร เพื่อสร้างและใช้ความรู้ในการทำงานให้เกิดผลสัมฤทธิ์ดีขึ้นกว่าเดิม โดยมีเป้าหมายพัฒนางานและคน
- ก.พ.ร.:การรวบรวมองค์ความรู้ที่มีอยู่ในส่วนราชการซึ่ง กระจัดกระจายอยู่ในตัวบุคคลหรือเอกสาร มาพัฒนาให้เป็นระบบเพื่อให้ทุกคนในองค์การสามารถเข้าถึงความรู้และพัฒนาตนเองให้เป็นผู้รู้รวมทั้งปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ อันจะส่งผลให้องค์การมีความสามารถในเชิงแข่งขันสูงสุด
👉 เมื่อพูดถึง ความรู้ ท่านนึกถึงอะไร
- ความรู้ คือ สิ่งทีสะสมมาจากสึกษาเล่าเรียน การค้นคว้าหรือประสบการณ์ รวมทั้งความสามารถเชิงปฏิบัติและทักษะ ความเข้าใจ หรือสารสนเทศที่ได้รับมาจากประสบการณ์ สิ่งได้รับมาจาการได้ยิน ได้ฟัง การคิดหรือการปฏิบัติองค์วิชาในแต่ละสาขา (พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542)
- ความรู้ คือสารสนเทศที่ผ่านกระบวนการคิดเปรียบเทียบ เชื่อมโยงความรู้อื่น จนเกิดเป็นความเข้าใจและนำไปใช้ประโยชน์ในการสรุปและตัดสินใจในสถานการณ์ต่างๆ โดยไม่จำกัดช่วงเวลา (Hideo Yamzaki)
👉 ข้อมูล สารสนเทศ และความรู้
- ข้อมูล (Data) คือ ข้อมูลดิบที่เป็นข้อเท็จจริง หรือตัวเลขต่างๆ ที่เกิดขึ้นจากกระบวนการ (Work Process) หรือที่ได้รับเข้าจากภายนอกองค์กร ซึ่งยังไม่ได้ผ่านกระบวนการวิเคราะห์ สังเคราะห์ แปลความ และกลั่นกรอง
- สารสนเทศ (Information) คือ ข้อมูลที่ผ่านกระบวนการวิเคราะห์ สังเคราะห์ แปลคสาม และกลั่นกรองแล้ว เพื่อนำมาประกอบการตัดสินใจและการบริหารจัดการ
- ความรู้ (Knowledge) คือ สารสนเทศที่ผ่านกระบวนการคิดเปรียบเทียบเชื่อมโยงกับความรู้อื่น จนเกิดเป็นความเข้าใจ และถูกนำไปใช้ประโยชน์ในการสรุปและตัดสินใจในสถานการณ์ต่างๆ โดยไม่จำกัดช่วงเวลา
👉 แหล่งเก็บความรู้ (คลังความรู้)
- สมองของพนักงาน
- Knowledge Base (IT)
- เอกสาร (Electronic)
- เอกสาร (กระดาษ)
👉 รูปแบบความรู้
- ความรู้ที่ชัดแจ้ง (Explicit Knowledge) เช่น เอกสาร (Document) กฎ ระเบียบ (Rule), วิธีปฏิบัติงาน (Practice) ระบบ (System)
- ความรู้ที่ฝังอยู่ในคน (Tacit Knowledge) เช่น ทักษะ (Skill) ประสบการณ์ (Experience) ความคิด (Mind of individual) พรสรรค์ (Talent)
👉 วงจรสร้างความรู้ (Knowledge Spiral : SECI Model) อ้างอิงจาก : Nonaka & Takeuchi
- Socialization การแบ่งปันและการสร้างความรู้ จาก Tacit Knowledge ไปสู่ Tacit Knowledge โดยแลกเปลี่ยนประสบการณ์ตรงขอวผู้ที่สื่อสารระหว่างกัน
- Externalization การสร้างและแบ่งปันความรู้จากการแปลง จาก Tacit Knowledge ไปสู่ Explicit Knowledge โดยเผยแพร่ออกเป็นลายลักษณ์อักษร
- Combination การแบ่งปันและการสร้างความรู้ จาก Explicit Knowledge โดยรวบรวมความรู้ ประเภท Explicit ที่เรียนรู้ มาสร้างเป็นความรู้ประเภท Explicit ใหม่ๆ
- Internalization การแบ่งปันและสร้างความรู้ จากExplicit Knowledge ไปสTacit Knowledge โดยมักจะเกิดจากการนำความรู้ที่เรียนรู้มาไปปฎิบัติจริง
👉 องค์ประกอบสำคัญของการจัดการความรู้
- คน ถือว่าเป็นองค์ประกอบที่สำคัญที่สุด (เป็นแหล่งความรู้ เป็นผู้นำความรู้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์
- เทคโนโลยี เป็นเครื่องมือเพื่อให้คนสามารถค้นหา จัดเก็บ แลกเปลี่ยน นำความรู้ไปให้ผู้ใช้ได้อย่างง่ายและรวดเร็ว
- กระบวนการ เป็นการบริหารจัดการเพื่อนำความรู้จากแหล่งความรู้ไปให้ผู้ใช้ เพื่อทำให้เกิดการปรับปรุงและนวัตกรรม
👉 KM เป็นกระบวนการที่เป็นระบบจะช่วยให้เรา…
- ทราบว่าจะหาความรู้ที่ต้องการได้ที่ไหน
- รวบรวม เรียบเรียงความรู้ (สำคัญๆ) ที่มีอยู่ให้ง่ายต่อการค้นหา
- ทำให้ผู้ใช้เข้าถึงความรู้ที่ต้องการได้สะดวกในเวลาที่ต้องการ
- เอาความรู้ของตนเองและของคนอื่น มาใช้ซ้ำ/ต่อยอดได้
- ถนอมรักษาความรู้ที่สำคัญขององค์กรไว้ได้
- สร้างความรู้ใหม่ๆได้อย่างไม่มีที่สิ้นสุด
👉 กระบวนการจัดการความรู้ (Knowledge Management Process : KMP)
- การบ่งชี้ความรู้ที่จำเป็นต้องมี โดยกำหนดองค์ความรู้ที่จำเป็นต่อการบรรลุพันธกิจและแผนกลยุทธ์
- การสร้างและแสวงหาความรู้ สร้างความรู้ใหม่ แสวงหาความรู้จากภายนอก รักษาความรู้เก่า กำจัดความรู้ที่ใช้ไม่ได้แล้ว
- การรวบรวมและจัดความรู้ให้เป็นระบบ โดยการปรับปรุงรูปแบบเอกสารให้เป็นมาตรฐาน ใช้ภาษาเดียวกัน พร้อมทั้งปรับปรุงเนื้อหาให้สมบูรณ์วางโครงสร้างความรู้เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการเก็บความรู้อย่างเป็นระบบในอนาคต
- การถ่ายทอดและแลกเปลี่ยนเรียนรู้แนวปฏิบัติที่ดี
Explicit Knowledge เช่น เอกสาร ฐานความรู้ เทคโนโลยีสารสนเทศ
Tacit Knowledge เช่น ทีมข้ามสายงาน ชุมชนนักปฏิบัติ เครือข่ายผู้ปฎิบัติงาน ชุมชนแห่งการเรียนรู้ ระบบพี่เลี้ยง
การสับเปลี่ยนงาน การยืมตัว เวทีแลกเปลี่ยนความรู้ เป็นต้น - การนำความรู้ไปใช้ประโยชน์ โดยมีการติดตามการนำเอาองค์ความรู้ไปใช้ในการผลักดันการบรรลุพันธกิจและยุทธศาสตร์
การจัดการความรู้มหาวิทยาลัยขอนแก่น
มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้นำเครื่องมือ “การจัดการความรู้” หรือ Knowledge Management (KM) มาใช้เพื่อพัฒนาองค์กร พัฒนาศักยภาพของคน พัฒนาประสิทธิภาพงาน เพื่อนำไปสู่การเป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ (Learning Organization : LO) มาตั้งแต่ปี พ.ศ.2547 โดยได้ดำเนินการอย่างต่อเนื่องและเป็นฐานสนับสนุนการพัฒนาตามยุทธศาสตร์ของมหาวิทยาลัยในด้านต่าง ๆ กอปรกับยุทธศาสตร์การบริหารมหาวิทยาลัยมหาวิทยาลัยขอนแก่น พ.ศ.2563-2566 กำหนดวิสัยทัศน์ คือ “มหาวิทยาลัยวิจัยและพัฒนาชั้นนำระดับโลก”(A World-Leading Research and Development University) ” ซึ่งมีความจำเป็นอย่างยิ่งในการสร้างองค์ความรู้ ตลอดจนการรวบรวมและใช้ประโยชน์จากองค์ความรู้เพื่อขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ของมหาวิทยาลัย ดังนั้น เครื่องมือการจัดการความรู้ (KM) จึงเป็นฐานรองรับการสนับสนุนการพัฒนาตามยุทธศาสตร์ของมหาวิทยาลัย โดยเป็นกระบวนการรวบรวมและสร้างฐานองค์ความรู้หรือคลังความรู้เพื่อรองรับการพัฒนา มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้กำหนดเป้าหมายดำเนินการเพื่อผลักดันให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญ คือ การพัฒนาบุคลากรให้มีสมรรถนะที่สอดคล้องกับการพัฒนาตนเอง การพัฒนางานและการพัฒนาองค์กร การเสริมสร้างบรรยากาศในการทำงานร่วมกันอย่างมีความสุข